🔍
When the functions of money break down: Hyperinflation | AP Macroeconomics | Khan Academy - YouTube
Channel: Khan Academy
[0]
Son videoda
[1]
pulun müxtəlif funksiyaları haqqında danışdım.
[4]
İlki bu oldu ki, o mübadilə vaistəsidir.
[6]
Əgər siz məhsullar almaq istəsəniz,
[7]
adətən siz kiməsə pul verirsiniz.
[8]
onlarsa sizə məhsulları verir,daha şox barter etməyə çalışırlar.
[11]
Alma üçün portağal ticarəti və yaxud atlar üçün
[14]
qanunu xidmətlər buna bənzəyir.
[15]
İkincisi, bir dəyər deposu olmasıdır.
[18]
Əgər pulunuzu saxlasanız,
[19]
dəyər yalnız buxarlanmaq fikrində deyil.
[21]
Halbuki bir miqdar alma üzərində saxlasanız,
[23]
çürüdükləri və aşağılandıqları üçün artıq dəyərli olmayacaqlar
[26]
Üçüncüsü isə dəyər vahididir,
[28]
bu , mahsulların dəyərini müəyyənləşdirərkən
[30]
hansısa rəqəm təyin etməyin bir yoludur.
[32]
qiyməti 100 dollar olan bir şey
[34]
qiyməti 50 dollar olan başqa bir şeydən iki dəfə daha çox dəyərlidir
[37]
və dəyər üçün bu cür say sisteminə sahib olmaq,
[39]
fərqli malların müqayisəsini çox asanlaşdırır.
[41]
Bu videoda etmək istədiyim pulun bölünməsinin
[43]
bu funksiyalarının olduğu bir vəziyyətdən bəhs etməkdir,
[46]
və düşündüyüm hiperinflyasiya vəziyyətidir.
[49]
Hiperinflyasiya.
[52]
İndi inflyasiya qiymətlərin artması deməkdir.
[55]
Beləliklə, bir karton südün qiymətinə baxsanız
[58]
hansıki,bir gün qiyməti 1 dollardır
[60]
daha sonra qiyməti artada bilər.
[62]
Beləliklə, bəlkə 1.20 dollardır və iqtisadiyyatda
[65]
bütün malların qiymətləri
[67]
artmağa meyllidirsə, yalnız süd almaq deyil
nadir hallarda
[70]
buna bənzər bir şeyə inflyasiya deyilir və hiperinflyasiya əsasən
[73]
bunun yalnız həqiqətən, çox tez baş verdiyi bir vəziyyətdir.
[76]
Buna görə Sal, inflyasiyanın özü və kök səbəbləri haqqında danışan
[79]
bəzi videolara sahibdir və mən buraya girməyəcəyəm.
[81]
Bu vəziyyətdə, bilməli olduğunuz təkcə
[83]
qiymətlərin həqiqətən çox sürətli artması fikridir.
[86]
Və bir numunə verək
[87]
tarix boyu çox şeylər var
[89]
və bu mütləq ki, ən bariz nümunə deyil,
[91]
lakin bu son həll yolu baxımından
[92]
bizim üçün maraqlı olacaq.
[94]
1980-ci illərdə və 1990-cı illərin əvvəllərində Braziliya,
[98]
yəni 1980-lər və 1990-cı illərin bir hissəsi,
[104]
çox sürətli inflyasiyaya məruz qalırdı
[106]
və danışacağımız pik nöqtəsində
[108]
bu 80%-ə bərabər idi.
[114]
və hər ay
[117]
ümumi malların qiymıtləri,
[118]
süd, ət və yaxud
[120]
torpağın və bu kimi şeylərin qiyməti
[122]
1.8 dəfə artdı.
[125]
İndi bunu bir il ərzində qarşılaşdırırın ki,
[128]
bu hər ay 1.8 dəfə artır.
[130]
belə ki siz 12 müxtəlif vaxta bunu 1.8-ə vuracaqsınız.
[133]
bu həqiqətən də ,
[135]
1000 dəfədən artıq faktordur.
[138]
tutaq ki sizin qiyməti 100 dollar olan
[140]
hansısa əşyanız va,bir il sonra
[143]
inflyasiyanın bu faizdə artdığı dövrdə qiyməti 100.000 dollar olacaqdır.
[146]
illik inflyasiya dərəcəsi, hər il üçün faiz
[150]
100.000%-ə bərabər olacaq.
[156]
İndi tarixdə inflyasiya nisbətləri bundan daha sürətli olmuşdur,
[158]
lakin bu hələ dəli dərəcəsindədir.
[161]
və yalnız anlaya biləcəyimiz şeyi düşünmək üçün
[162]
belə iqtisadiyyatda olaq,
[165]
yalnız dörd fərqli insanın olduğu super sadələşdirilmiş
[168]
bir iqtisadiyyat təsəvvür edək.
[170]
Burada dörd müxtəlif insan var.
[172]
gəlin onları adlandıraq
[176]
A,B,C,D şəxsləri.
[180]
D adamına məhsul verməli olduğumu düşünürəm
[183]
Deyək ki, bu iqtisadiyyatın işləmə yolu
[185]
A-nın bütün əşyalarını
[187]
B-dən almasıdır.
[190]
A b-ə ayda deyək ki,50 dollar verəcək
[194]
bütün bu mallar üçün.
[196]
B A-a məhsul verməlidir.
[198]
və B, o bütün məhsullarını C-dən alıb.
[201]
və o da eyni miqdarı ödəyib.
[202]
O 50 dollar qazandı
[205]
və o müxtəlif məhsullar əldə etdi C-dən, hansıki ehtiyacı var idi
[207]
və oxşar olaraq C bütün hər şeyi D-dən alıb.
[211]
və sadəcə sadələşdirmək üçün deyək ki bu eyni qiymətdə idi.
[214]
və D bütün məhsullarını A-dan alır.
[218]
Və bu, açıq-aşkar bir iqtisadiyyat kimi sadələşdirilmiş şəkildədir,
[221]
düşünürəm ki, bu, şeylərin
[222]
tsiklik təbiəti üçün yaxşı bir hiss verir.
[224]
buradakı bir insanın gəlirləri digər bir insanın xərcləridir.
[227]
İndi deyək ki, siz aylıq 80%
[228]
hiperinflyasiya şəraitindəki
[231]
bir yerdəsiniz.
[233]
bir gün qiyməti 100 dollar olan bir əşya
[235]
bir ay sonra 180 dollar olacaqdır.
[238]
Əgər siz A şəxsisinizsə siz bilirdiniz ki,
[240]
məhsulların qiyməti qalxır
[242]
siz gözləyərək qiymətlərinizi artıra bilərsiniz
[245]
hansıki D şəxsinə satırdınız, siz qiyməti qaldıra bilərsiniz
[247]
və deyəcəksiniz ki, həqiqətən
[250]
bu gün səndən 51 dollar alacağımı düşünürəm,
[252]
çünki işlər bahalaşır, daha çox qazanmaq istəyirəm
[254]
Və sonra D cavab olaraq deyir ki,
[256]
indi daha çox pul ödəməliyəm, buna görə
[257]
müştərim C-dən də biraz daha çox pul almalıyam.
[260]
və ondan 51 dollar alacağam
[261]
Və sonra C deyir ki, dolanışıq üçün
[263]
müştərimdən daha çox pul almalıyam.
[265]
Və hər kəs öz qiymətlərini qaldırmağa davam edir.
[268]
və növbəti gün bu davam etdikdə
[269]
heç kəs qiymət qaldıran sonuncu çəxs olmaq istəmir.
[272]
bu zaman B şəxsi deyəcək ki
[274]
qiymətlər mənim üstümdə qalxdı,
[276]
və mən daha az qazandım laki çox xərclədim.
[278]
amma indi əmin edirım ki,mən sonuncu olmayacağam
[279]
və qiymətlərimi qaldəracağam.
[281]
Onları artıracağam, bəlkə yalnız əmin olmaq üçün 53 deyir.
[282]
Və sonra A, qiymətlərin artdığını görərək bunu
[286]
da davam etdirmək məcburiyyətində qaldı.
[288]
və bu dövrənin səbəbidir.
[291]
Hər kəs dolanışıq üçün
[292]
qiymətlərini artırmalıdır.
[294]
Beləliklə, gələcək dəyişikliyi gözləyərək
[295]
qiymətlərinizi dəyişdirdiyiniz bu vəziyyət,
[298]
hiperinflyasiyanı keyfiyyətli mənada
[300]
müntəzəm inflyasiyadan fərqləndirir.
[302]
Məncə çox bəyəndiyim bir sitat var.
[306]
Düşünürəm ki, Napoleon tərəfindəndir.
[308]
Bu "Miqdar bəzən özünün bir keyfiyyətinə sahibdir."
[309]
Və bu, şübhəsiz ki, bu hiperinflyasiya ilə bağlıdır
[312]
çünki adi inflyasiya,
[314]
tutaq ki,
[316]
ABŞ dollarının bu günlərdə yaşadığı adi inflyasiya
[319]
adətən% 1 - 3% arasında dəyişir,
[321]
bu asılıdır ,lakin ildə 1 - 3%.
[325]
Beləliklə, bu,
[328]
ildə 100.000% -dən azdır.
[330]
Ancaq fikir hiperinflyasiyanın yalnız
[332]
bunun daha böyük bir rəqəm olması deyil.
[334]
İnsanların dəyişiklikləri gözləməyə
[336]
və qiymətlərini uyğun olaraq dəyişdirməyə
[338]
başladığı cəmiyyətdə psixoloji bir fərq var.
[341]
İşlər bu şəkildə nəzarətdən çıxır.
[342]
Ayda% 80 kimi dəlisov rəqəmləri belə əldə edirsiniz.
[344]
İndi niyə bu barədə danışıram?
[347]
Niyə hiperinflyasiya haqqında danışıram?
[349]
Söhbət pulun funksiyalarından gedir.
[351]
Gəlin pulun bu funksiyalarına nəzər salaq
[352]
və bunların hələ də hiperinflyasiya iqtisadiyyatında
[354]
tətbiq olunub-olunmamasını analiz edək.
[357]
İndi mübadilə vasitəsidir,
[359]
pul hələ də mübadilə vasitəsi kimi istifadə olunur.
[360]
İnsanlar hələ də milli valyutadan istifadə edərək əşyalar alırlar.
[362]
Biri bütöv qalacaq.
[365]
Mağaza dəyəri, bununla birlikdə açıq şəkildə pozulur,
[366]
çünki davam edirsinizsə,
[369]
tutaq ki, bu gün 100 dollar əmanət var
[370]
və sonra bilirsiniz ki,
[373]
qiymətlər ildə 100.000% artır və
[374]
bir ildən sonra 1000 dəfə az dəyərli olacaq.
[376]
Beləliklə, şübhəsiz ki, bu artıq bir dəyər deposu deyil.
[379]
Yeri gəlmişkən mübahisə edə bilərsiniz ki
[383]
adi bir inflyasiya vəziyyətində belə
[385]
pul bu funksiyanı dəyər anbarı kimi tamamilə yerinə yetirmir
[387]
çünki qiymətlər yalnı hər il
[390]
çox yavaş,artsa da
[391]
yenə də əlinizdə tutduğunuz bir dolları
[393]
əgər investisiya etmirsiniz və ya faiz dərəcəsi yığmırsınızsa
[396]
zaman keçdikcə dəyəri yavaş-yavaş alçalır.
[399]
Beləliklə, adi bir vəziyyətdə belə, inflyasiya səbəbi ilə
[400]
dəyər deposunun tətbiq olunmadığını iddia edə bilərsiniz.
[403]
Ancaq gəlin pulun bu üçüncü funksiyasını nəzərdən keçirək.
[406]
dəyər deposu.
[408]
Bu hiperinflyasiya şəraitində yaşayırsınızsa
[409]
gördüyünüz rəqəmlər
[412]
artıq həqiqətən dəyərə uyğun gəlmir.
[414]
Düzdü, əgər sizin
[416]
əvvəlcə 50 dollar dəyərində
[418]
və daha 1 il sonra 50.000 dəyərində bir çeyiniz olsaydı
[420]
milli valyuta baxımından.
[422]
o şeyin dəyərini düşünməzdiniz.
[424]
Və ümumiyyətlə tarix boyu,
[426]
insanlar müxtəlif əşyaların dəyərini düşünməyə başladılar
[427]
başqa bir millətin pul vahidi baxımından.
[430]
Beləliklə, öz valyutanız varsa, nömrələrin hamısı sürətlə
[433]
dəyişir və onlar çox sürətlə artır,
[435]
daha sabit bir nömrə axtarırsınız
[437]
Yəni siz əgər bir karton südün nə qədər olacağını
[439]
bilmək istəyirsinizsə?
[441]
Öz millətin pulu ilə düşünməkdənsə
[442]
bəlkə də oh 1.5 İngilis funtuna bənzəyir
[444]
və ya biraz daha sabit görünən bir şeydir.
[448]
Yəni bu dəyər vahidi artıq tətbiq edilmir
[450]
hiperinflyasiya halında.
[453]
Və bunun fərqli olduğuna diqqət yetirin.
[455]
Hiperinflyasiya və müntəzəm inflyasiya
[456]
arasında fərqli bir şey var.
[458]
Çünki bu günlərdə ABŞ-da deyək ki,
[459]
qiymətlər yavaşca artsa da,
[462]
yenə də ABŞ dolları baxımından şeylərin
[464]
dəyəri haqqında düşünürük.
[465]
Bu hələ də dəyər vahidimiz kimi xidmət edir.
[467]
Beləliklə, bu əsas fərqlərdən biridir.
[469]
Bunun düşünürəm ki
[471]
keyfiyyət mənasında hiperinflyasiyanın inflyasiyadan
[473]
fərqləri çox vacibdir.
[476]
niyə bir çoxunun əksinə
[478]
Braziliyanın hiperinflyasiya barədə düşünməyi seçdim
[482]
Dünya Müharib əsindən sonrakı Almaniya,
[483]
ya da Zimbabve və ya daha sürətli
[485]
hiperinflyasiya nisbətlərinə sahib olduğunuz yerlərdən fərqli olaraq.
[487]
Əsasən ona görə ki, bunu həll etmək üçün
[488]
həqiqətən maraqlı bir yol var idi.
[491]
Hər hansı bir həll yolu inflyasiyanın səbəblərini həll etməlidir
[494]
və bu video mütləq bunlarla əlaqəli deyil.
[496]
Beləliklə, hökumətin hələ də maliyyə baxımından
[498]
məsuliyyət daşıdığına əmin olmalıdır və büdcələri ,
[501]
bu kimi şeyləri tarazlaşdırmaqla əlaqəli məsuliyyət daşıyır
[503]
lakin ünvanlara ehtiyac duyulan fərqli bir komponent,
[504]
pulun artıq dəyər vahidi kimi xidmət etməməsidir.
[506]
Beləliklə, Braziliyanın etdiyi həqiqətən maraqlı bir şeydir
[510]
1990-cı illərin əvvəllərində
[512]
real dəyər vahidi üçün URV adlandırdıqları
[515]
saxta pul vahidi, tanıdıldı
[518]
həqiqətəndə düşünürəm ki , bu
[521]
Unidade Real Valor olan portuqal sözü idi.
[524]
Portuqal dilini həqiqətən bilmirəm
[526]
lakin baş hərflər eynidir, URV.
[527]
Başladıqları şey hamının
[529]
milli valyutada ödəməyə davam etməyini söyləməkdir.
[531]
hansıki o zaman bu crucero idi
[534]
çox güman ki, yanlış tələffuz edirəm amma cruceo.
[536]
Beləliklə, hələ də hər şey üçün pul ödəyirlər
[538]
crucero baxımından.
[539]
Bu mübadilə vasitəsi kimi xidmət edir
[541]
lakin onların dedilər ki , hər şeyə
[543]
hər dəfə qiymət verdiyiniz zaman
[545]
qiymətlərinizi yanlız crucero baximindan siyahılaşdırmayın.
[546]
Bu vəziyyətdə dollar yazdım, gəlin özümüzü göstərək
[549]
bu 53 crucero, 51 crucero, buna bənzər şeylər deyir.
[552]
Əlavə olaraq siyahiya alarkən zəhmət olmasa
[555]
hər vahidin real dəyərini də siyahıya alın
[559]
hansı ki bu vəziyyətdə bu 50 dollardır
[562]
çünki hər şey 50 başladı.
[563]
Və bu saxta pulu sərbəst şəkildə bağladılar,
[565]
ABŞ dollarına bərabər sayda.
[568]
Beləliklə zaman keçsə də cruceros baxımından qiymət
[571]
artmaqda idi, ola bilər 53 xaç, sonra 55,
[573]
və sonra hamı daha çox pul ödəyir
[576]
və daha çox cruceos ödəyir
[577]
həqiqi dəyər vahidi eyni qalacaq,
[579]
çünki artması üçün səbəb yoxdur.
[581]
Sadəcə məhsulların əslində nə qədər dəyərli olduğunu
[583]
düz tutmaq üçün baxdığınız uydurma bir rəqəmdir.
[584]
Yəni əsas olaraq etdikləri şey,
[587]
deyirlər ki, valyuta, cari pulumuz,
[589]
bu funksiyanı dəyər vahidi kimi xidmət etmir,
[591]
buna görə gəlin yeni bir şey düzəldə bilək.
[594]
Beləliklə, bu zaman crucero hələ
[596]
mübadilə vasitəsi kimi xidmət edirdi.
[599]
Torpaq kimi ağır mallar xaricində heç bir şey
[601]
həqiqətən dəyər deposuna xidmət etmirdi.
[604]
Və sonra bu düzəldilmiş rəqəm bir dəyər vahidi kimi
[605]
funksiyanı yerinə yetirirdi.
[607]
Vaxt keçdikcə insanlar bu fikrə alışmağa başladılar ki,
[609]
süd almaq üçün çıxdığınızı
[611]
və bunun olacağını bilirsən
[613]
bir real dəyər vahidi deyək,
[615]
və sonra sizin yalnız yuxarı baxmağınız lazımdır,
[617]
tamam bu gün həqiqi dəyər vahidinə
[618]
neçə cruceros uyğun gəlir?
[620]
İnsanlar başqa birinə görə ödədiklərinə baxmayaraq
[622]
bu rəqəm baxımından düşünməyə başlayırlar.
[624]
Və daha sonra bu bir növ
[627]
cəmiyyətin psixologiyasına girdi,
[628]
və əlbəttə ki, hökumət tərəfindəki müəyyən
[630]
maliyyə məsuliyyəti həll edilərkən,
[633]
həqiqi dəyər vahidlərini həqiqi valyuta
[636]
və bu URV-lər baxımından
[638]
pul çap etmək üçün keçid etdilər,
[640]
və cruceoları ləğv etdilər v, insanlara
[643]
bu cruceoları həmin URV-lər ilə ticarət edə biləcəklərini
[645]
və bunların yeni valyuta olduğunu dedilər.
[647]
İnsanlar bunun belə olduğu fikrinə alışdıqları üçün
[650]
sabit bir nömrə və qiymətləri bu sabit say
[652]
baxımından düşünürdülər,
[654]
və inflyasiyanın əsas səbəbləri aradan qaldırılmağa
[656]
başlandığı üçün,bu həqiqətən nəticə verdi!
[659]
və Sayı sabit qalacaq
[661]
və qiymətlərin ayda 80% artması əvəzinə
[662]
bu sağlam iqtisadiyyatın inflyasiya
[665]
səviyyəsinə çox yaxın olan
[666]
bir şeyi ciddi şəkildə azaldı.
[669]
Və düşünürəm ki, həqiqətən pulun funksiyalarından
[671]
birininin sıradan çıxdığını tanımağınız
[673]
daha sonra ona müraciət etməyiniz və
[676]
müraciət edərək yeni ixtiralar etməyiniz güclüdür.
[678]
Əlbəttə ki, bu uydurulmuş bir valyutadır,
[681]
yalnız bir şey təyin etdiyiniz bir rəqəmdir,
[683]
lakin bu funksiyanı yerinə yetirir.
[684]
Və sonra bunu bütöv bir xalq miqyasında
[686]
çox real bir şəraitdə tətbiq edin
[688]
və iqtisadi problemi həll edin.
[689]
Ümid edirəm bu, pulun funksiyalarını
[691]
bu üç fərqli kateqoriyaya görə
[693]
sıralamağın nə üçün faydalı ola biləcəyinə
[695]
bir az işıq verir.
[696]
Bununla da mən sizi növbəti videoda görəcəyəm.
[698]
.
Most Recent Videos:
You can go back to the homepage right here: Homepage