🔍
You can grow new brain cells. Here's how | Sandrine Thuret - YouTube
Channel: unknown
[0]
Translator: Drilona Gashi
Reviewer: Helena Bedalli
[13]
A mundemi ne, si të rritur, të prodhojme
qeliza të reja nervore?
[19]
Ka ende paqartesi rreth kësaj pyetje,
[22]
pasi kjo është një fushë mjaft
e re e hulumtimit.
[25]
Për shembull, isha duke folur me një
nga kolegët e mi, Robertin,
[28]
një onkologjist,
[30]
dhe ai më tha,
[32]
"Sandrine, është misterioze.
[33]
Disa nga pacienteve te mi që u është thënë
së janë shëruar nga kanceri i tyre
[38]
ende tregojnë shenja të depresionit."
[41]
Dhe unë i'u përgjigja atij:
[42]
Nga pikëpamja ime eshte e kuptueshme.
[45]
Trajtimi i pacientëve me ilace, që
parandalojne shumimin e qelizave kanceroze
[49]
gjithashtu ndalon që të zhvillohen
dhe neuronet e reja në trurin e tyre."
[55]
Roberti më pa si të isha e çmendur
dhe më tha,
[58]
"Shiko Sandrine, këta janë
pacientë të rritur
[60]
të rriturit nuk zhvillojnë
qeliza të reja nervore."
[64]
Edhe pse shumë e habitur, i thashe,
"Ne të vërtete, mundemi."
[69]
Dhe ky është një fenomen
që ne e quajmë neurogjeneza.
[73]
[Neurogjeneza]
[75]
Roberti nuk është neuroshkenctar,
[78]
dhe ateherë ne shkollen e mjekesise nuk
i kane mesuar cka mesohet tani --
[83]
qe truri i nje te rrituri mund
te prodhoje qeliza te reja nervore.
[89]
Keshtu qe Roberti, nje
doktor i mire qe eshte,
[93]
deshironte te vinte tek
laboratori im
[95]
qe te kuptonte me mire se per cka
e kisha fjalen.
[98]
Dhe i bera nje udhetim
[101]
ne nje nga pjeset me ngacmuese te trurit
[104]
persa i perket neurogjenezes --
[106]
dhe kjo eshte pjesa e trurit hipokampus.
[109]
Kjo eshte struktura ngjyre hiri
ne qender te trurit.
[113]
Dhe meqe e dime kete fakt
prej shume kohesh,
[116]
ajo eshte pergjegjese per te nxenet,
kujtesen, humorin, dhe emocionet.
[121]
Sidoqofte, cka kemi zbuluar se fundmi
[124]
eshte qe kjo eshte nje nder pjeset unike
ne trurin e te rriturit
[129]
ku mund te zhvillohen neuronet e reja.
[132]
Dhe nese e presim hipokampusin
[134]
dhe e zmadhojme,
[136]
atehere ajo qe shihet ketu pjesa e kaltert
[138]
eshte nje neuron i ri
ne nje tru miu te rritur.
[144]
Por kur bie fjala te truri i njeriut --
[147]
kolegu im Jonas Frisén
nga Instituti Karolinska,
[151]
ka vleresuar se ne prodhojme rreth
700 neurone te reja cdo dite
[157]
ne hipokampus.
[159]
Mund te mendoni se nuk eshte shume,
[160]
duke i krahasuar me miliarda neurone
qe i kemi.
[163]
Por kur arrin moshen 50 vjec,
[166]
te gjitha neuronet me te cilat
kemi lindur, do te jene zevendesuar
[171]
me neurone te te rriturve.
[175]
Pse keto neurone te reja jane
te rendesishme dhe si funksionojne ato?
[181]
Se pari, e dime qe ato jane te rendesishme
per te mesuarit dhe kujtesen.
[185]
Dhe ne laboratorin qe u tregua
[186]
qe nese e pengojme aftesine
e nje truri te rritur
[189]
te prodhoje neurone te reja
ne hipokampus,
[192]
atehere ne bllokojme disa
aftesi te kujteses.
[195]
Kjo eshte vecanerisht e vertete dhe e re,
per orientimin tre dimensional --
[202]
si pershembull, se si e drejtoni
veten ne qytet.
[206]
Ne jemi ende duke mesuar
shume gjera,
[207]
dhe neuronet nuk jane te rendesishme vetem
per kapacitetin e kujteses,
[210]
por jane gjithashtu edhe per cilesine
te kujteses.
[213]
Dhe do te kishin qene te dobishem
te shtojne kohe ne kujtesen tone
[217]
do te ndihmojne te bejne dallimin
e kujtimeve te ngjashme, si:
[222]
si te gjeni biçikleten
[224]
qe e keni parkuar cdo dite ne
te njejten zone,
[228]
por ne nje pozicion pak me te ndryshem?
[232]
Dhe me interesante per kolegun tim Robert
[234]
eshte hulumtimi qe jemi duke bere
mbi neurogjenezen dhe depresionin.
[240]
Ne nje model kafshe me depresion,
[241]
kemi pare qe kemi nivel me te vogel
te neurogjenezes.
[246]
Dhe nese i japim pilula kunder
depresionit,
[248]
atehere e rrisim prodhimin e
ketyre neuroneve te reja,
[252]
dhe i zvogelojme simptomat e depresionit,
[255]
duke krijuar nje lidhje te paster,
ne mes neurogjenezes dhe depresionit.
[261]
Por, nese e bllokon thjesht neurogjenezen,
[265]
atehere bllokohet edhe efektshmeria
e pilulave kunder depresionit.
[269]
Roberti kishte kuptuar
[271]
qe ka me shume gjase qe pacientet
e tij te kene vuajtuar nga depresioni
[275]
edhe pse ishin sheruar nga kanceri i tyre,
[277]
sepse bari i kancerit kishte ndaluar
neuronet e reja te prodhohen.
[282]
Duhet kohe derisa te prodhohen
neuronet e tjera
[285]
qe arrijne te funksionojne normalisht.
[289]
Keshtu qe, kolektivisht, ne mendojme
qe kemi fakte te mjaftueshme
[294]
qe te themi se neurogjeneza
eshte objektivi primar
[297]
nese deshirojme te permiresojme
formimin e kujteses ose te humorit,
[301]
ose edhe te parandalojme
ligeshtimin qe vjen me moshen,
[305]
ose qe eshte e lidhur edhe me stresin.
[308]
Atehere pyetja tjeter eshte:
[310]
a mundemi t'a kontrollojme neurogjenezen?
[313]
Pergjigjja eshte po.
[314]
Dhe tash do te bejme nje kuiz.
[318]
Do t'ju jap nje shumellojshmeri
te sjelljeve dhe te aktiviteteve,
[321]
dhe ju do te me tregoni nese
ato do ta rrisin neurogjenezen
[326]
apo do te zvogelojne neurogjenezen.
[328]
Jemi gati?
[330]
Ne rregull, te fillojme.
[332]
Cfare mendoni rreth te nxenit?
[334]
Rritet?
[335]
Po.
[336]
Te nxenit do te rrise prodhimin
e ketyre neuroneve te reja.
[340]
Po stresi?
[343]
Po, stresi do te ule prodhimin e
ketyre neuroneve ne hipokamus.
[348]
Mungesa e gjumit?
[351]
Me te vertet, qe do te ule neurogjenezen.
[354]
Po seksi?
[356]
Oh, wow!
[357]
(Te qeshura)
[358]
Po, keni te drejte, do te rrise
prodhimin e neuroneve te reja.
[362]
Sidoqofte, eshte gjithcka
rreth balancit ketu.
[364]
Ne s'duam te jemi ata
qe biem ne nje situate --
[367]
(Te qeshura)
[369]
qe shume seks, te krijoje mungese gjumi.
[371]
(Te qeshura)
[374]
Cka rreth plakjes?
[379]
Atehere perqindja e neurogjenezes
do te ulet ndersa plakemi,
[383]
por ende eshte e pranishme.
[386]
Dhe kjo eshte e fundit, cka rreth
te vrapuarit?
[389]
Do t'ju le te gjykoni vete kete.
[393]
Kjo eshte nje nder studimet e para
[395]
qe eshte mbajtur nga nje prej mentoreve
te mi, Rusty Gage nga Instituti Salk,
[399]
duke treguar qe ambienti qe na rrethon
mund te kete nje ndikim
[402]
ne prodhimin e neuroneve te reja.
[404]
Dhe ketu mund te shihni nje
pjese te hipokampusit te nje miu
[408]
qe nuk ka vrapuar asnjehere
ne kafazin e tij.
[410]
Keto pikat e zeza qe shihni jane
neuronet e ardhshme te reja.
[415]
Dhe tash, ndersa shihni nje prerje
te hipokampusit te nje miu
[420]
qe kishte nje rrote vrapimi
ne kafazin e tij.
[423]
E shihni rritjen e madhe
[424]
te pikave te zeza qe tregojne qe
do te jene neuronet e reja.
[428]
Keshtu qe aktiviteti ka ndikim ne
neurogjeneze, por kjo s'eshte e gjitha.
[433]
Cfare ushqimi hani ka ndikim
[436]
ne prodhimin e neuroneve te reja
ne hipokampus.
[439]
Ketu e kemi nje shembull te dietes --
[442]
te ushqimeve qe kane treguar
qe kane ndikim.
[445]
Dhe do te theksoj disa per ju:
[448]
Ulja e kalorive te marra me 20 deri 30
perqind do te rrise neurogjenezen.
[454]
Dietat ku perfshihet agjerimi --
hapesira e kohes midis vakteve --
[457]
do te rrise neurogjenezen.
[459]
Konsumimi i flavonoideve,
[461]
qe gjenden ne çokolladen e zeze
ose ne boronica,
[464]
do te rrise neurogjenezen.
[466]
Omega-3 acidet e yndyrshme,
[467]
qe gjendet ne peshkun e yndyrshem,
siq eshte salmoni,
[470]
do te rrise prodhimin e
ketyre neuroneve te reja.
[473]
Nga ana tjeter, nje diete qe ka
nivele te larta te yndyres se saturuar
[477]
do te kete nje ndikim negativ
ne neurogjeneze.
[481]
Etanoli -- konsumimi i alkoholit --
do te zvogeloje neurogjenezen.
[485]
Sidoqofte, jo gjithcka eshte e humbur;
[488]
resveratroli, qe gjendet ne veren e kuqe,
[491]
ka treguar te ndihmoje
mbijetesen e ketyre neuroneve te reja.
[495]
Keshtu qe, heres tjeter kur te jeni
ne nje darke,
[497]
ndoshta do te preferonit
keto pije "neurogjeneze-neutrale".
[501]
(Te qeshura)
[504]
Dhe per ta perfunduar,
me lejoni te permend kete te fundit --
[506]
nje te habitshme.
[507]
Japonezet jane te apasionuar
me teksturen e ushqimit,
[511]
dhe kane treguar qe dietat e buta
te lengshme e demtojne neurogjenezen,
[517]
perkunder atyre ushqimeve qe kerkojne
pertypje -- perçapje -- ose ushqimet e forta.
[522]
Keshtu te gjitha keto informacione,
[524]
kur kemi nevoje te shikojme
nivelin e qelizave,
[527]
qe eshte gjeneruar duke i perdorur
kafshet si shembuj.
[530]
Por kjo diete iu eshte administruar
edhe mbi njerez,
[534]
dhe ajo cka kemi zbuluar eshte
qe dieta rregullon kujtesen dhe humorin
[541]
ne menyre te njejte
siq rregullon neurogjenezen.
[544]
si pershembull: reduktimi i kalorive
do te rrisi kapacitetin e kujteses,
[549]
ndersa nje diete qe ka shume yndyre vetem
do t'i perkeqesonte shenjat e depresionit-
[554]
perkunder omega-3 acidet yndyrore,
qe do te rrit neurogjenezen,
[558]
qe gjithashtu ndihmon te ulen
shenjat e depresionit.
[563]
Keshtu qe mendojme se efekti i dietes
[568]
ne shendetin mendor, ne kujtese dhe
ne humor,
[572]
eshte gjithashtu i shoqeruar ne prodhimin
e neuroneve te reja ne hipokampus.
[576]
Dhe nuk eshte vetem se cka konsumoni,
[578]
por eshte edhe se teksture ka ushqimi
kur e hani,
[582]
dhe sasia e ushqimit qe merrni.
[585]
Nga ana jone -- neuroshkencetaret
qe jane te interesuar ne neurogjeneze --
[589]
duhet te kuptojme me shume rreth
funskionit te neuroneve te reja,
[593]
dhe se si i kontrollojme mbijetesen
dhe prodhimin e tyre.
[597]
Po ashtu te gjejme menyren si te mbrojme
neurogjenezen e pacienteve te Robertit.
[603]
Dhe nga ana juaj --
[604]
Ju le ju ne pergjegjesi
te neurogjenezes suaj.
[607]
Faleminderit.
[608]
(Duartrokitje)
[614]
Margaret Heffernan:
Nje kerkim fantastik, Sandrine.
[617]
Tash, te kam thene qe ti
me ke ndryshuar jeten --
[619]
Tash une ha shume boronica.
[621]
Sandrine Thuret: Shume mire.
[623]
MH: Jam shume e interesuar
ne punen e te vrapuarit.
[626]
A duhet te vrapoj?
[629]
Apo vlen vetem per ushtrimet aerobike,
[632]
per ti derguar oksigjen trurit?
[633]
A mundet te jete ndonje ushtrim
tjeter energjik?
[636]
ST: Atehere per momentin,
[637]
nuk mundemi te themi se
eshte vetem vrapimi,
[641]
por ne mendojme qe gjithcka qe
vertet rrit prodhimin --
[646]
ose qarkullimin e gjakut ne tru,
[649]
duhet te jete i dobishem.
[651]
MH: Atehere nuk eshte nevoja te kem
nje rreth vrapimi ne zyren time?
[654]
ST: Jo, nuk eshte nevoja!
[655]
MH: Oh, cfare lehtesimi! Kjo eshte e mrekullueshme.
[657]
Sandrine Thuret,
te faleminderit shume.
[659]
ST: Faleminderit juve, Margaret.
[660]
(Duartrokitje)
Most Recent Videos:
You can go back to the homepage right here: Homepage